กระบวนการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-Based Learning: PBL)


กระบวนการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-Based Learning: PBL)
สำหรับวิชาวิทยาการคำนวณ ระดับ ประถมศึกษาปีที่ 4–6 ที่สามารถปรับใช้ในชั้นเรียนได้จริง 👩‍🏫👨‍🏫



🔄 1. วิเคราะห์มาตรฐานและตัวชี้วัด

  • ศึกษา ตัวชี้วัดกลุ่มสาระวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สาระวิทยาการคำนวณ) จาก หลักสูตรแกนกลาง 2560

  • เลือกประเด็นที่เหมาะสมกับระดับชั้น เช่น

    • ป.4: การเขียนคำสั่งอย่างง่าย / การวางลำดับขั้นตอน

    • ป.5: การใช้เงื่อนไขในโปรแกรม / การใช้ Scratch

    • ป.6: อัลกอริทึมเบื้องต้น / การแก้ปัญหาโดยใช้คอมพิวเตอร์



🔍 2. กำหนดปัญหา/โจทย์โครงงาน (Driving Question)

  • สร้างคำถามที่กระตุ้นให้ผู้เรียนคิด แก้ปัญหา และลงมือทำ เช่น

    • "เราจะออกแบบเกมสอนคณิตศาสตร์ให้น้อง ป.2 ได้อย่างไร?"

    • "จะมีวิธีจัดการขยะในโรงเรียนด้วยเทคโนโลยีได้ไหม?"

    • "เราจะออกแบบป้ายเตือนภัยพิบัติให้เพื่อน ๆ เข้าใจง่ายได้อย่างไร?"



🛠 3. วางแผนและออกแบบโครงงาน

  • กำหนดระยะเวลา (4–6 สัปดาห์)

  • แบ่งออกเป็นกิจกรรมย่อย (Mini-tasks) เช่น

    • สัปดาห์ที่ 1: ศึกษาปัญหาและหาข้อมูล

    • สัปดาห์ที่ 2: ออกแบบแนวทางแก้ปัญหา

    • สัปดาห์ที่ 3–4: พัฒนาโปรแกรมหรือสื่อ

    • สัปดาห์ที่ 5: ทดสอบและปรับปรุง

    • สัปดาห์ที่ 6: นำเสนอและสะท้อนผล



👥 4. จัดกลุ่มผู้เรียน

  • แนะนำให้เป็นกลุ่ม 3–4 คน

  • เน้นการทำงานร่วมกัน (collaboration)

  • ให้บทบาทต่าง ๆ ในกลุ่ม เช่น

    • ผู้ออกแบบ

    • ผู้เขียนโค้ด

    • ผู้บันทึก

    • ผู้นำเสนอ



🧠 5. พัฒนาทักษะและความรู้ที่จำเป็น

  • สอน แนวคิดพื้นฐาน ที่ใช้ในโครงงาน เช่น

    • การใช้ Scratch หรือ Blockly

    • การวางแผนลำดับขั้นตอน (Flowchart)

    • การใช้ if/else, loop

    • การวิเคราะห์ปัญหา

  • ให้เวลานักเรียนฝึกฝนก่อนลงมือทำจริง



🔧 6. ลงมือทำและพัฒนาโครงงาน

  • นักเรียนทำงานในกลุ่ม ตามแผนที่วางไว้

  • ครูทำหน้าที่ โค้ช / ผู้ให้คำปรึกษา

  • สร้างบรรยากาศที่สนับสนุนให้ลองผิดลองถูก (trial & error)



📢 7. นำเสนอและสะท้อนผล

  • นักเรียน นำเสนอผลงาน ต่อเพื่อน ครู หรือผู้ปกครอง

  • อาจใช้รูปแบบ

    • วิดีโอ

    • บอร์ดนิทรรศการ

    • สาธิตการใช้งานจริง

  • ครูและเพื่อนให้ ข้อเสนอแนะเพื่อพัฒนา

  • นักเรียนเขียน Reflection สั้น ๆ เพื่อสะท้อนสิ่งที่ได้เรียนรู้



📊 8. การประเมินผล

  • ประเมิน 3 ส่วนหลัก
    ✅ ความรู้และทักษะ (ตามมาตรฐานวิชา)
    ✅ ทักษะกระบวนการ (คิดวิเคราะห์ แก้ปัญหา)
    ✅ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ (ทำงานเป็นทีม สื่อสารดี ฯลฯ)

  • เครื่องมือ เช่น

    • แบบประเมินชิ้นงาน (Rubric)

    • แบบสังเกตพฤติกรรม

    • แบบสะท้อนตนเอง



📦 ตัวอย่างหัวข้อ PBL วิชาวิทยาการคำนวณ (ป.4–6)

ระดับชั้น ชื่อโครงงาน ทักษะที่เน้น
ป.4 เกมจับคู่คำศัพท์ การวางลำดับคำสั่ง, Scratch
ป.5 สื่อแนะนำสถานที่ในชุมชน เงื่อนไข, การออกแบบโปรแกรม
ป.6 ระบบแจ้งเตือนน้ำท่วมจำลอง อัลกอริทึม, การจำลองสถานการณ์



กระบวนการออกแบบกิจกรรมการเรียนรู้แบบใช้โครงงานเป็นฐาน (Project-Based Learning: PBL)